Budel-Dorplein

zaterdag 28 oktober 2023

Vandaag wandelen we in de buurt van Budel.  Niet over het dorpsplein van Budel, maar over een wijk met de naam Dorplein (let op: met één P).

Budel-Dorplein laat zich bij uitstek goed verkennen met een wandeling. Het dorp ligt midden in grenspark Kempen-Broek tussen bossen, heide en vennen. Het is daardoor erg afwisselend met stukjes historische bebouwing en prachtige natuur.

~ wandelen door bossen over verharde paden ~

Een stukje geschiedenis.

Budel-Dorplein is een bijzonder dorp met een rijke geschiedenis. Dat is allemaal te danken aan de gebroeders Dor (afkomstig uit Wallonië), die hier in 1892 een zinkfabriek bouwden.

~ de zinkfabriek nu, onderdeel van mulinational Nystar ~

De Zinkfabriek

De gebroeders Dor weken vanuit Luik uit naar Nederland, naar Budel. Hier vonden ze een groot afgelegen terrein met heide en vennen. Hier had de lokale bevolking niet veel last van de schadelijke uitstoot, die zo'n fabriek met zich mee brengt.

Het fabrieksdorp Budel-Dorplein

Doordat de fabriek zo afgelegen lag, moesten er in de directe omgeving huizen en andere voorzieningen gebouwd worden voor de fabrieksarbeiders. Zo ontstond er een heus dorpje, dat feitelijk een onderdeel van de fabriek was. Het ontstane dorp kreeg van de gemeente de naam 'Dorplein', genoemd naar de oprichters.

De eerste medewerkers van de fabriek waren allemaal afkomstig uit Wallonië.
De huizen  werden in het begin vooral gebouwd op Waalse wijze en met Belgische materialen. Nu oogt het een beetje vreemd: Deze gebouwen waren een soort van vier-onder-een-kap, met twee woningen aan de voorzijde en twee aan de achterzijde. Hier konden de gezinnen van de gewone fabrieksarbeiders wonen.

~ vier onder één dak ~

Directieleden woonden natuurlijk niet in deze woningen bestemd voor de arbeiders. Voor hen werden valla's gebouwd aan de randen van het dorp in een lommerrijke omgeving.

het Prisonneke

Ook werd er een gevangenis gebouwd tegenover het huis van de veldwachters. De gevangenis werd in het Frans aangeduid als 'prison'. Omdat het nogal een klein gebouw was, heet het in de volksmond 'Prisonneke'. Deze kleine gevangenis van twee cellen, is de enige particuliere gevangenis die Nederland ooit heeft gekend.

~ gelet op de privacy worden boefjes geblurd ~

Nostalgie

Na zoveel geschiedenis komt bij een enkeling onder ons een modern gebouw vaag terug in de herinnering. Onze eigen school-geschiedenis wordt onderdeel van gesprek en er wordt gegraven in het geheugen.
Dit schoolgebouw is lang geleden met een bezoek vereerd geworden, in de zoektocht naar ideeën hoe een nieuw te bouwen school uit zou kunnen zien.
Laten we maar gauw verder gaan, hier hoeven we ons tegenwoordig niet meer druk over te maken.

~ "Ja, nou herken ik het weer, hier ben ik geweest."  ~

Uiteraard mag 'den inwendige mensch" niet vergeten worden na zo'n vermoeiende wandeling. 
Vooraf is een gelegenheid gereserveerd bij een initiatiefrijke mevrouw, die in haar tuin voor wandelaars een blokhut heeft gebouwd (of laten bouwen), waar een lunch kan worden gebruikt. Bij een snorrende houtkachel wordt een broodmaaltijd geserveerd. We zitten knus bij mekaar en de alternatieve mevrouw heeft het ook goed voor mekaar. Haar man mag het klaargemaakte eten  opdienen en de kachel rokende houden met blokken hout.

Nog een saillant detail: vooral het toilet schijnt  heel  bijzonder geweest te zijn en kon rekenen op veelvuldig bezoek. Maar wat nou zo bijzonder was, is uit het geheugen verdwenen! Maar de opwinding daaromtrent is bijgebleven!
 

~ de krentenbollen met een vlaggetje is voor de veganisten onder ons ~

Door dreigende wolken wordt er aanvankelijk van afgezien om het tweede deel van de wandeling weer op te pikken.
Aangekomen bij de parkeerplaats worden de diehards onder ons enthousiast en besluiten met z'n vieren de stoute (wandel)schoenen niet uit te trekken, maar om ook aan het laatste deel van wandeltocht te beginnen.
Helaas zou achteraf blijken, dat ze kletsnat zijn geworden.

volgende wandeling Neeritter-->>

<<-- vorige wandeling Leudal